Πέμπτη 4 Δεκεμβρίου 2008

Λύθηκε το μυστήριο αρχαίας σουπερνόβα


Το 1572, ένα «νέο άστρο» εμφανίστηκε στον ουρανό το οποίο κατέπληξε τους αστρονόμους και διέλυσε τις αρχαίες θεωρίες για το Σύμπαν.
Στην πραγματικότητα επρόκειτο για μία έκρηξη σουπερνόβα, που κατέγραψε ο αστρονόμος Τύχων Μπράχε και η οποία έγινε ξανά ορατή από επιστήμονες του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ. Με τη χρήση τηλεσκοπίων στη Χαβάη και την Ισπανία, εντόπισαν την αμυδρή φωτεινή ηχώ της αρχικής έκρηξης, που αντανακλάται στη διαστρική σκόνη.
Στις αρχές Νοεμβρίου 1572, το λαμπερό «νέο άστρο» εμφανίστηκε στον αστερισμό της Κασσιόπης και ήταν ορατό ακόμη και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μεταξύ αυτών που εντυπωσιάστηκαν ήταν και ο σπουδαίος Δανός αστρονόμος Τύχων Μπράχε, ο οποίος κατέγραψε την ακριβή θέση του στο βιβλίο «Stella Nova».
Οι μετρήσεις του αποκάλυψαν ότι το «νέο άστρο» βρισκόταν πολύ πιο μακριά από τη Σελήνη, ερχόμενες σε αντίθεση με την αριστοτελική παράδοση που υποστήριζε ότι τέτοια άστρα μένουν αμετάβλητα, και η οποία κυριαρχούσε στη δυτική σκέψη για σχεδόν 2.000 χρόνια. Έτσι τέθηκαν οι βάσεις για το έργο του Κέπλερ, του Γαλιλαίου, του Νεύτωνα και άλλων.
«Η σουπερνόβα του 1572 αποτέλεσε σημείο αναφοράς στην ιστορία της επιστήμης», αναφέρει ο Όλιβερ Κράουζε από το Ινστιτούτο Αστρονομίας Μαξ Πλανκ. «Οδήγησε τελικά στην εγκατάλειψη της θεωρίας περί αμεταβλησίας των ουρανών. Αλλά η ταξινόμησή της υπήρξε αμφιλεγόμενη. Χωρίς φασματοσκοπικές πληροφορίες, ο ακριβής καθορισμός του τύπου της σουπερνόβα δεν ήταν εφικτός».
Βάσει ιστορικών αρχείων, η σουπερνόβα του Τύχωνα, παραδοσιακά κατατασσόταν ως σουπερνόβα τύπου Ia. Ως τέτοιες τυποποιούνται οι τεράστιες θερμοπυρηνικές εκρήξεις λευκών νάνων. Υλικό από το άστρο εκτοξεύεται με ταχύτητα 18.000 μιλίων ανά δευτερόλεπτο, φθάνοντας περίπου το ένα δέκατο της ταχύτητας του φωτός.
Τα θραύσματα από τη σουπερνόβα του Τύχωνα μετατράπηκαν τα τελευταία 400 χρόνια σε ένα νέφος αερίων και σκόνης με διάμετρο περίπου 20 ετών φωτός. Ωστόσο η φύση της έκρηξης που δημιούργησε αυτό το νέφος παρέμενε μυστήριο. Για να το λύσουν, ο Δρ Κράουζε και η ομάδα του αποφάσισαν να διεξάγουν «νεκροψία», στρέφοντας τα τηλεσκόπιά τους στην αμυδρή φωτεινή ηχώ του αρχικού συμβάντος.
Μία έκρηξη σουπενόβα δρα ως ένα φωτογραφικό φλας – παράγοντας φως που διαδίδεται προς όλες τις κατευθύνσεις. Το πρώτο άμεσο κύμα φωτός από την έκρηξη έφτασε στη Γη το 1572 και καταγράφηκε από τον Μπράχε.
Αλλά ακόμη και σήμερα, κύματα φωτός συνεχίζουν να φτάνουν έμμεσα στη Γη – αντανακλώμενα στον «καθρέφτη» των διαστρικών σωματιδίων σκόνης. Αυτή η «φωτεινή ηχώ» περιέχει ένα είδος «απολιθωμένου αποτυπώματος» της αρχικής σουπερνόβα, και χρησιμοποιείται από τους αστρονόμους για να ταξιδέψουν πίσω στον χρόνο και να γίνουν μάρτυρες αρχαίων κοσμικών συμβάντων. Οι νέες μετρήσεις επιβεβαίωσαν ότι η σουπερνόβα του Τύχωνα ανήκει στον τύπο Ιa, ενώ οι επιστήμονες ευελπιστούν ότι θα διαλευκάνουν σημαντικά άλυτα ερωτήματα για το πώς προκύπτουν αυτού του είδους οι εκρήξεις.

Δεν υπάρχουν σχόλια: