Τετάρτη 29 Οκτωβρίου 2008

ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΥΜΝΟΥ



Η ασπίδα που βρέθηκε στο Ιδαίον Αντρον και απεικονίζει τους Κουρήτες ως φτερωτούς Δαίμονες γύρω από τον Κρηταγενή Δία.


Ολόκληρη η έκφραση: "και στάντες αείδομεν τεόν", είναι ένα από τα "κλειδιά" στο κείμενο του Υμνου (και αφού σταθούμε, τραγουδούμε (ψάλλουμε τον ύμνο) στο Θεό.Θεωρώ ότι αυτή η φράση είναι "κλειδί", γιατί μας ξεκαθαρίζει με οριστικό και απόλυτο τρόπο, ότι ο Μέγιστος Κούρος είναι άλλος από τον Θεό (τεόν) στον οποίο αναπέμπεται ο καινούριος ύμνος.Γίνεται φανερό ότι ο Θεός είναι πάνω από τον Μέγιστο Κούρο, που δεν είναι άλλωστε, παρά ο γιος του Κρόνου (Κρόνιε).Είναι ακόμη φανερό ότι έχουμε φτάσει στο αποκορύφωμα της τελετής, όπως μας δηλώνει η έκφραση-περιγραφή του ίδιου του Υμνου: "και στάντες...αμφί βωμόν ευερκή".Ευερκής σημαίνει "περιφραγμένος, περίκλειστος, ο κλειστός από παντού, ο ερμητικά κλειστός".Απ' όσα μας "περιγράφουν" οι ίδιες οι εικόνες που έρχονται στο φως ανασκαφικά από την Ανακτορική Κρήτη, τέτοιοι "περίκλειστοι χώροι" δεν είναι πολλοί. Στην απλούστερη περίπτωση δεν μπορεί να είναι παρά ένα ιερό άλσος ή ένα ιερό κορυφής. Θεωρώ όμως ότι η λέξη "έρκος" δηλώνει κάτι περισσότερο από μια περίφραξη. Ετσι, πιστεύω ότι το κείμενο του Υμνου κάνει λόγο για ένα βωμό που βρίσκεται σε άδυτο, δηλαδή, τον πιο προστατευμένο χώρο λατρείας. Αλλωστε "τα άρρητα της θεάς" είναι αυτά που προσδιορίζουν εν πολλοίς τη λατρεία των Ανακτορικών χρόνων στην Κρήτη.Από δω και πέρα το κείμενο του Υμνου είναι φειδωλό στις περιγραφές του σ' ό,τι αφορά τη δράση των λατρευτών. Ενώ δηλαδή μας περιγράφει τι λένε οι λατρευτές στον Μέγιστο Κούρο, δεν μας περιγράφει σχεδόν καθόλου με ποιό τρόπο. Κι αυτό είναι κάτι που απαιτεί μια τελετή σε ένα άδυτο, αφού κατ' ουδένα τρόπο δεν πρέπει να κοινοποιηθεί το περιεχόμενό της.Θα αναρωτηθεί, ωστόσο κάποιος: από πού συμπεραίνεται ότι σώνει και καλά πρέπει να υπάρχει κάποια δράση. Ο υμνωδός λέει σαφέστατα ότι στέκονται δεξιά και αριστερά από το βωμό (στάντες αμφί βωμόν) και υμνούν το Θεό.Θα ήταν όντως έτσι τα πράγματα, αν παρακάτω το ίδιο το κείμενο του Υμνου δεν μας αποκάλυπτε με πλάγιο (κωδικοποιημένο σχεδόν) τρόπο ότι υπάρχει δράση και μάλιστα έντονη, καθώς περιφράφεται ένας οργιαστικός χορός.Υπάρχει όλη κι όλη μια λέξη, που μας οδηγεί σ' αυτό το συμπέρασμα κι αυτή είναι η λέξη "θόρε". "Θόρε", θα πει: χόρευε. Αλλά όχι με ένα οποινδήποτε τρόπο. Για την ακρίβεια θα πει: χόρευε πηδώντας, πατώντας γερά στη γη, για να τιναχτείς.Είναι μια λεπτομέρεια, που όμως δεν πρέπει να είναι καθόλου τυχαία. Αυτό το είδος του χορού μας είναι "γνώριμο", καθώς οι ίδιοι οι τεχνίτες (χαράκτες κυρίως) της Ανακτορικής περιόδου της Κνωσού φρόντισαν να μας το διασώσουν σε πολλές παραστάσεις, που υπάρχουν κυρίως σε σφραγίσματα λατρευτικών δακτυλιδιών.



Χρυσό Σφραγιδικό δακτυλίδι που βρέθηκε στις Αρχάνες και απεικονίζει την Ιέρεια και δυο χορευτές σε ένα οργιαστικό, λατρευτικό χορό.


Σ' αυτές τις παραστάσεις βλέπουμε την Ιέρεια φορώντας την "κεστό" να χορεύει κάτω από το Ιερό Δένδρο, μπροστά σ' ένα βωμό, και ο λατρευτής της, ένας άντρας, χορεύει ακριβώς με τον τρόπο που ορίζεται από τη λέξη "θόρε", πατώντας γερά με τα πόδια του στο έδαφος.Ενδεχομένως, αυτός ο χορός να είναι σε ανάμνηση του τρόπου με τον οποίοι οι Κουρήτες προστάτεψαν τον νεοφέννητο Δία, κτυπώντας τα πόδια τους με δύναμη για να μην ακούσει το κλάμα του μωρού ο Κρόνος, και να καταφέρουν έτσι να το γλιτώσουν. Το αναφέρει άλλωστε και ο Υμνος με τους στίχους: Παρ' Ρέας λαβόντες πόδα Κρούοντες αντέκρυψαν

Δεν υπάρχουν σχόλια: